Zonnebrand vernietigt koraal.
Verbranding, huidkanker, vroegtijdige veroudering. De zon is fijn op je huid, maar kan ook heel gevaarlijk zijn. Het advies is dan ook: smeren! Bij de meeste duikers zit standaard een zonnebrandmiddel in de tas. Voor de duik even goed smeren, anders verbrand je op de boot. Of tijdens de oppervlakte-interval. Je beschermt jezelf, maar het koraal daarentegen gaat eraan onderdoor. Dit blijkt uit recent onderzoek.
Tekst: Carlo Vreugde Foto: René Lipmann
Koraal is van ecologisch belang voor de oceanen. Koraalriffen bedekken minder dan 1% van de zeebodem, maar daar leven naar schatting bijna één miljoen vissoorten, ongewervelden en algen. Veel zonnebrandmiddelen breken niet af in de natuur. Sommige bevatten zelfs petroleum. Het is al langer bekend dat zonnebrandproducten negatieve effecten hebben op het koraal. Nu is door Dr. Craig Downs van het Haereticus Environmental Laboratory (Clifford, USA) aangetoond dat oxybenzone een zeer schadelijke invloed heeft op koraal. Dit ingrediënt is wereldwijd in vele zonnecrèmes en cosmetische producten verwerkt. Het is een chemisch middel dat de huid beschermt tegen UV-straling. De huid absorbeert de oxybenzone en scheidt het uit via urine. Maar dit ingrediënt doet iets heel anders met koraal: het leidt tot coral bleaching, oftewel verbleking van het koraal wat uiteindelijk sterft. Daarnaast tast oxybenzone het DNA van koralen aan waardoor ze zich niet meer kunnen reproduceren. Bij koraallarven is het niet beter: ze raken ontregeld en omsluiten zichzelf met hun eigen skelet. Ze raken misvormd, waardoor bijvoorbeeld hun mond tot vijf keer zo groot wordt en ze geen eten meer kunnen vangen. Op dit moment is er nog geen definitief wetenschappelijk bewijs wat oxybenzone aanricht op de mens. Bij dieren is er wel een verstoring in de hormoonhuishouding geconstateerd.
14 miljoen liter crème
Zonnebrandmiddel lost op in de oceaan dus je ziet er vrij weinig van. In een buitenzwembad is dat wel anders: je hebt vast weleens gezien dat de blauwe tegeltjes bijna zwart waren van de viezigheid. De grootste veroorzaker? Zonnecrème! In de oceaan lost naar schatting 4 tot 6000 ton zonnebrandmiddel op. In 2015 is dit bijgesteld naar 14.000 ton oftewel 14 miljoen liter crème. Betekent het nu dat we als duiker maar helemaal niet meer moeten smeren? Aan de ene kant willen we onze huid beschermen, maar aan de andere kant ook niet de koraalriffen aantasten. In de VS is al een speciale brochure uitgebracht over zonnebrandmiddelen en de gezondheid van de oceaan. Het advies: gebruik crèmes waarin titaniumdioxide zit. Dit is een natuurlijk mineraal en tot op heden is geconstateerd dat dit geen schadelijke invloed heeft op het rif. Wil je liever helemaal niet meer smeren, dan is lange kleding of een rash guard met een hoge beschermingsfactor een goed alternatief.
Menno Gaastra, Duikmedisch arts en dermatoloog
«In Nederland alleen al krijgt 1 op de 5 mensen een vorm van huidkanker»
Al langer is bekend dat onze dagelijkse verzorgingsproducten als shampoo, zeep en tandpasta zorgen voor een constante belasting op het milieu. Via zogenaamde nanodeeltjes (kleine microscopische chemische deeltjes) komen deze producten meetbaar in het water terecht. We kennen als duiker allemaal de plastic soep. Door de nimmer aflatende inzet van onder andere Dos Winkel en zijn Sea First Foundation weten we welke desastreuze gevolgen dit heeft voor het leven in de zee. En dus op onze hele planeet. Deze nanodeeltjes zijn een fijnere variant hierop. Doordat het onzichtbaar is met het blote oog is er lange tijd minder aandacht voor geweest. Dit is gelukkig aan het veranderen. In deze groeiende aandacht worden ook steeds meer veel gebruikte stoffen onder de loep genomen. Oxybenzone (benzophenone-3) is zo’n stof. Wereldwijd wordt dit veel gebruikt als bescherming tegen UV-straling. Dat is natuurlijk van belang want in Nederland alleen al krijgt 1 op de 5 mensen een vorm van huidkanker. Er zijn overigens voldoende alternatieven op de markt die ook deze werking hebben. Van oxybenzone is nu aangetoond dat het een vernietigend effect heeft op met name jonge koralen. Deze populatie is zeer belangrijk als je bedenkt dat in het Caribisch gebied al bijna 80% van de originele koralen is verdwenen.
Met deze wetenschap is het goed producten te mijden die deze stof als ingrediënt hebben. Sinds een aantal jaren is er al een zonnebrand op de markt dat geen oxybenzone gebruikt. Dit heet Sôvée van de firma Aethic, en is online te verkrijgen. Ook de zonnebrandmiddelen van het merk Eucerin bevatten geen oxybenzone. Dit merk is alleen bij de apotheek te koop. Over de vraag of zonnebrandmiddelen ook schadelijk zijn voor de mens, heeft de Amerikaanse dermatologievereniging een verklaring gegeven dat het allemaal wel meevalt. Maar ik kan mij hier toch niet geheel in vinden. Mijn advies is zonnebrandmiddelen en andere verzorgingsproducten met UV-bescherming te gaan gebruiken waar geen oxybenzone in zit.