Welkom bij Octopus divers

Onderstaande mail ontvangen van Karibu divers. Heb je zin om mee te gaan duiken? Geef dit dan even door aan één van de organisatoren. (Onderaan de mail)

Hallo Octopus Divers,

Zaterdag 7 november om 20:15 uur gaan we een nachtduik in ‘t Veenmeer maken. We doen mee met de van oorsprong Noorse traditie van Diversnight. Elk jaar wordt ernaar gestreefd dat zoveel mogelijk duikers op hetzelfde tijdstip op zoveel mogelijk verschillende locaties ter wereld te water gaan. We hopen dat het dit jaar lukt om het oude record dat in het Guiness Book of Records is opgenomen, te verbreken.

Elektronisch traceersysteem moet tonijnstand redden

Tonijn is al lange tijd overbevist. Er is een voorzichtige verbetering, maar we zijn er nog lang niet. Nog steeds vinden er illegale vangsten plaats. Volgens de The Pew Charitable Trusts is een traceersysteem dé oplossing. 

De autoriteiten aan de Middellandse Zee kunnen de oplichtingspraktijken onvoldoende voorkomen. The Pew Charitable Trusts een drietal hooggeplaatste voormalige functionarissen van de EU, Japan en de Verenigde Staten, pleiten voor een geavanceerd en betaalbaar traceersysteem om gevangen en verhandelde vis te volgen. Het ‘Electronic Bluefin Catch Documentation System’ is hier een voorbeeld van. Dit systeem bestaat al op papier en traceert vissen als ze worden gevangen, vervoerd, in visfarms worden vetgemest en daarna verhandeld. Daarna werd een elektronische variant ontwikkeld.

In november zal besloten worden of dit traceersysteem wordt geïmplementeerd tijdens het jaarlijkse overleg van de International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas (ICCAT).

Maansverduistering alleen in Zeeland te zien!

De totale maansverduistering van maandagochtend vroeg is in Zeeland waarschijnlijk goed te zien, in tegenstelling tot in de rest van Nederland. Mist, nevel en bewolking lijken daar roet in het eten te gooien.

Bijzonder
Het gaat om een bijzondere maansverduistering, want de maan wordt niet alleen verduisterd, maar is ook veel groter dan normaal. Door de elliptische vorm van de baan van de maan rond de aarde staat het hemellichaam soms dichterbij. Dat wordt dan een supermaan genoemd.

Rood
Bij een complete maansverduistering valt er geen direct licht op de maan vanaf de zon, omdat de aarde het licht blokkeert. Maar het zonlicht gaat wel langs de aarde. De dampkring buigt het dan af naar de maan. Rood licht wordt het best afgebogen. Daardoor kleurt de maan tijdens een verduistering rood.

Supermaan
De complete maansverduistering valt in dit geval samen met de supermaan. Daardoor is bij heldere condities zondagnacht en maandagochtend vroeg een grote donkerrode volle maan te zien.

Wolken
Voor grote delen van Nederland belemmeren wolkenvelden het zicht. De wolken trekken vanaf de Noordzee het land over. Alleen in Zeeland wordt een heldere nacht en ochtend voorspeld. De eclips begint hier om 02.11 uur. De totale verduistering duurt van 04.11 uur tot 05.24 uur. Om 07.25 uur is de maan weer helemaal uit de schaduw van de aarde.

De afgelopen maanden spoelden ze massaal aan op stranden in Nederland en België: Lampenkapjes (Aequorea forskalea). Lampenkapjes zijn hier vrij zeldzaam, vooral deze specifieke soort. Zo zeldzaam dat er geen Nederlandse naam voor is en dat is lastig bij zo’n veelbesproken diertje. Daarom kreeg het de voorlopige naam ‘Ikea Lampekapje’, naar de Zweed, Peter Forsskål, naar wie de biologische naam verwijst.

Lampenkapjes zijn verre familie van kwallen. Ze lijken op het eerste gezicht vooral op transparante oorkwallen zonder oren of haarkwallen. Eigenlijk bevinden ze in het kwallenstadium van een poliep. Ze kunnen zeventien centimeter in doorsnee worden en zijn doorzichtig als glas. Hun vorm lijkt op een ouderwetse lampenkap met franje. Langs de randen lopen verticale strepen die tot halverwege de hoed komen. Aan de onderzijde hebben lampenkapjes een tentakelkrans. Aan de hoeveelheid tentakels kun je zien met welke soort je te maken hebt. Het ‘Ikea-lampenkapje’ (Aequorea forskalea) heeft er minder dan het ‘gewone’ lampenkapje. De laatste exemplaren zijn op 18 september aangetroffen op het strand van zuidelijk Texel. Hoe het komt dat er ineens zoveel exemplaren van een ongewone soort aanspoelen, is nog onbekend. De belangstelling onder biologen is groot. Vind je een lampenkapje, geef het dan door aan Ecomare:
Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog, Texel/t: 0031 (0)222-317741/f: 0031 (0)222-317744

Freediver Jeanine Grasmeijer (22) nam deze week deel aan het WK Freediving op Cyprus, waar zij goud won door op één ademhaling naar een diepte van 82 meter te duiken. Vanavond is ze om 22:30 uur te gast bij RTL Late Night.

Jeanine nam voor de tweede keer deel aan de wereldkampioenschappen. Ze deed mee aan 2 disciplines, maar behaalde het beste resultaat op het onderdeel Free Immersion. Bij dit onderdeel trekt de freediver terwijl hij zijn adem vasthoudt, zich langs een verticale duiklijn tot op grote diepte en weer terug. Het WK vond plaats in Limassol, Cyprus, vanaf een platform 3 km uit de kust. Freedivers bleven in de wedstrijd minutenlang onder water om op een vooraf aangekondigde diepte een tag op te duiken als bewijs van hun prestatie. Aan de AIDA Individual Depth World Championships 2015 namen circa 150 freedivers deel uit meer dan 30 landen.

Jeanine beoefent de extreme sport sinds 2012. Ze ontdekte de sport tijdens een backpackreis door Zuid-Oost Azië. Niet minder dan 1,5 jaar later zette Jeanine als jongste vrouw ooit het wereldrecord Free Immersion op haar naam. Ze dook toen naar -90 meter en weer terug in 4 minuten en 17 seconden en werd daar mee de jongste vrouwelijke wereldrecordhouder ooit.

Bron: duikeninbeeld.tv / foto: Daan Verhoeven

Leven in zee gehalveerd na decennia van uitputting en vervuiling!

Het leven in de oceanen is de afgelopen veertig jaar alarmerend afgenomen. De populaties vissen, zeezoogdieren, reptielen en zeevogels in en rond zee zijn met gemiddeld 49 procent gedaald. Visbestanden van soorten die wereldwijd veel worden gegeten, zoals tonijn, zijn zelfs met driekwart ingestort. Daarnaast is het oppervlakte koraal, mangrovebossen en zeegrasvelden sterk afgenomen, terwijl die gebieden fungeren als kraamkamers voor de zee.

Dat staat in het Living Blue Planet Report dat het Wereld Natuur Fonds (WNF) vandaag internationaal uitbrengt. De speciale oceaneneditie van het Living Planet Report verschijnt vlak voordat de Verenigde Naties eind deze maand de duurzame ontwikkelingsdoelen tegen armoede goedkeuren. Het WNF roept de lidstaten op om bescherming en herstel van de oceanen daarin een belangrijke rol te geven. Een groot deel van de bevolking in met name arme landen is voor haar voedsel en inkomen afhankelijk van een gezonde zee met voldoende vis.

Dynamietvisserij
De oceanen staan bloot aan tal van bedreigingen. Inmiddels wordt 29 procent van de commerciële vissoorten overbevist en verlegt de visindustrie haar grenzen. Vissersschepen kunnen nu al tot twee kilometer diepte vissen. En op de Noordpool komen rijke visgronden vrij door smeltend zeeijs. Door massatoerisme, vervuiling, stijging van zeetemperatuur als gevolg van klimaatverandering en destructieve visserij met dynamiet is al de helft van het koraal verdwenen. Het gevolg is dat de vispopulaties die afhankelijk zijn van koraal -eenderde van alle vissoorten in het rapport- de afgelopen decennia met 34 procent zijn afgenomen. Daarnaast neemt ook het risico op olierampen verder toe door boringen in de diepzee en op de Noordpool. Van de overige vervuiling, zoals plastic soep, komt circa 80 procent van land. Jaarlijks wordt zo’n acht miljoen ton plastic afval in zee gedumpt dat uiteindelijk deels in de voedselketens terecht komt.

,,Het is schrikbarend om te realiseren dat we in enkele generaties de oceanen wereldwijd ernstig hebben beschadigd’’, aldus Carol Phua, een van de hoofdauteurs. ,,We vangen vis sneller dan ze zich voortplanten, vervuilen hun leefgebieden en vernietigen hun kraamkamers, zoals koraalriffen, mangrovebossen en zeegrasvelden. Het leven in zee is gelukkig veerkrachtig en kan zich herstellen, maar dan moet de wereld snel maatregelen nemen om onze oceanen daadwerkelijk te beschermen.’’

Zeekomkommers
Het rapport beschrijft de zorgwekkende situatie van drie soorten die essentieel zijn voor gezonde ecosystemen: haaien, zeekomkommers en zeeschildpadden. Koraal is onder meer afhankelijk van haaien die de riffen in balans houden door zieke en zwakke rifvissen op te eten. Toch wordt inmiddels een op de vier haaiensoorten bedreigd door zware overbevissing voor alleen hun vinnen. De explosief gestegen visserij op zeekomkommers -een delicatesse in Azië– is nog desastreuzer. Rond de Galapagos en in de Egyptische Rode Zee zijn ze al vrijwel weggevist. Zonder zeekomkommers verslechtert het leefgebied voor koraal, waardoor ook andere dieren niet meer kunnen overleven.

De sterke afname van zeeschildpadden is een direct gevolg van bijvangst door visserij, vervuiling, klimaatverandering en verlies van neststranden door extreem weer en zeespiegelstijging. Het aantal lederschildpadden in de Stille Oceaan aan de westkust van Midden-Amerika is de afgelopen decennia bijvoorbeeld met 97 procent geslonken. Tegelijk blijkt dat natuurbescherming ook effect heeft. Door jarenlange beschermingsmaatregelen is de populatie lederschildpadden aan de oostkust van Canada en de Verenigde Staten toegenomen en staat niet meer als bedreigd te boek.

Successen
Dat het tij kan worden gekeerd blijkt ook uit succesvolle voorbeelden. Zo hebben lokale bevolking en vissers voor de kust van Noord-Mozambique met hulp van onder meer het WNF twee beschermde zeegebieden ingesteld. In die kwetsbare koraalriffen die fungeren als kraamkamers voor vis, geldt sindsdien een visverbod. Het ecosysteem dat vijf jaar geleden door zware overbevissing op instorten stond herstelt zich inmiddels weer en visvangsten nemen fors toe. Een ander succesverhaal zijn de Fiji-eilanden die een einde hebben gemaakt aan visserij op haaienvinnen door een visverbod van dertig mijl ronde de eilanden in te stellen. De duiktoeristen die op de haaien afkomen, leveren de eilanden jaarlijks tientallen miljoenen dollars op.

TV-tip: Vanavond (16-09-2015) om 19:20 uur op NPO2 staat De Kennis van Nu in het teken van wrakduiken. Op de bodem van het Oostvoornse Meer onder de rook van Rotterdam ligt het wrak van een vroege Nederlandse walvisvaarder. De Kennis van Nu mocht mee op duikexpeditie naar dit eeuwenoude schip.

En de beelden zijn van Peter van Rodijnen (jaja, de broer van…!!!) en Klaudie Bartelink.

De 9-daagse duikexpeditie van Stichting Duik de Noordzee schoon heeft spectaculaire resultaten opgeleverd. Het duikteam vond nieuwe en zeldzame soorten op de kunstriffen van de Doggersbank, Klaverbank en Bruine Bank. Net over de grens met Engeland is een Duitse onderzeeër gevonden uit de Tweede Wereldoorlog. Tevens hebben de duikers 2000kg netten, lood en ander afval geborgen.

Het expeditieteam dook op scheepswrakken en afgezonken olieplatforms. Er zijn 15 duiken gemaakt op 12 verschillende locaties met 28 duikers. De duikers vonden een paar zeer aansprekende nieuwe soorten. De eerste kreeg de naam Kristalwitte eiereter (Favorinus blianus). Deze zeenaaktslak rooft de eieren van andere naaktslakken. De tweede nieuwe soort is een brokkelster, een zeester met dunne lange armen met grote stekels. Deze is gedoopt tot het Zwarte sterretje (Ophiocomina nigra). De derde heeft de naam Witpunt zee-egel gekregen (Strongylocentrotus droebachiensis).

Eerder vond het duikteam ook al nieuwe soorten op de Noordzee, 80% hiervan is nu opnieuw waargenomen. Bijvoorbeeld de Stiefelslak (Simnia patula) en de IJszeester werden ontdek op de Doggersbank en blijken nu nog steeds algemeen aanwezig te zijn in dit Natura2000 gebied. En het Juweelanemoontje dat in 2012 op het wrak van de Anna Graebe is gevonden, verspreidt zich ook verder over de Noordzee.

Het duikteam dook op bekende en onbekende wrakken om naast de biodiversiteit ook de historische waarde van de wrakken te onderzoeken. Zo vonden ze een complete Duitse U-boot die rechtop ligt net over de grens in Engels water. Dit is bijzonder omdat de torens van U-boten er meestal af zijn gesloopt. De inhoud van de onderzeeër is niet onderzocht en blijft een mysterie. Het ontsnappingsluik is geborgen om de onderzeeër te kunnen identificeren en wordt aan een Duits museum gedoneerd.

Net als op eerdere expedities zijn door vissers verloren visnetten, –lijnen en lood verwijderd. Het afval vormt een grote bedreiging voor het onderwaterleven. Krabben, kreeften en vissen raken in de netten en lijnen verstrikt en sterven een langzame dood. Verder is bekend dat afval in zee afbreekt tot microplastics wat door allerlei organismen wordt ingenomen en zo in de voedselketen terecht kan komen.

Expeditie Doggersbank 2015
Expeditie Doggersbank 2015 is een initiatief van Stichting Duik de Noordzee schoon in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds, Stichting De Noordzee en Sodexo. Het expeditieteam bestaat uit biologen, archeologen, milieudeskundigen, fotografen, filmers en supportduikers. Het
duikwerk kan alleen worden gedaan door zeer ervaren duikers gezien de lastige omstandigheden waarin het project moet worden uitgevoerd: 25 tot 45 meter diepte in koud, stromend water met wisselend zicht (2 tot 10 meter). Het team werkt nauw samen met onderzoeksbureaus,
bedrijfsleven, universiteiten en de overheid. Het is de 8ste expeditie die de stichting heeft organiseert. Stichting Duik de Noordzee schoon
Stichting Duik de Noordzee schoon wil het belang van kunstriffen in de Noordzee op de kaart zetten en degelijk beleid afdwingen. Wrakken fungeren als kraamkamers en schuilplaatsen voor veel dieren, er leven naar schatting 300 verschillende diersoorten bij de wrakken. Het zijn ook tijdscapsules van groot cultuur historisch belang. Sinds 2011 organiseerde de stichting al acht succesvolle expedities naar verschillende gebieden in de Noordzee. Er zijn 160 wrakken schoongemaakt, waarbij 20.000 kg aan netten en lijnen en tonnen vislood is geborgen. Lood is een giftige stof en is schadelijk voor het onderwaterleven. Fotografen, filmers en marien biologen hebben alle duikacties boven- en onderwater in kaart en in beeld gebracht en tientallen voor Nederland nieuwe en zeer zeldzame diersoorten ontdekt. In totaal hebben de vrijwilligers 55.000 uur besteed aan dit project.

Eerst de zeezoogdieren wegjagen en dan pas een bom onschadelijk maken. De bemanning van mijnenjager Zr. Ms. Makkum pakte gisteren een zogenoemde ‘blockbuster’ uit de Tweede Wereldoorlog op een bijzondere manier aan. Deze joekels waren bedoeld om een heel woonblok weg te vagen.

Om de verstoring van het zeeleven zoveel mogelijk te beperken, had de marine kennisinstituut TNO om advies gevraagd. De bom die een schipper recent op 300 kilometer uit de Nederlandse kust boven haalde, was met 4000 pond en een lengte van 2,5 meter namelijk bijzonder groot.

Granaten overboord

In het adviesrapport stonden verschillende aanbevelingen om zeezoogdieren zoals bruinvissen voortijdig weg te laten zwemmen. Zodoende heeft Zr. Ms. Makkum vooraf een extra sonar gebruikt. Dit hoogfrequente geluid is onprettig voor de dieren. Daarnaast werden schrikgranaten overboord gegooid. Ook is de bom met drijfzakken van de bodem gehaald tot 10 meter onder de waterlijn. Op deze manier zou de meeste druk z’n weg naar boven vinden en ook zo de schade minimaliseren.

Springstof weggelekt

De verwachting was dat de ontploffing een enorme waterzuil zou veroorzaken. Er werden dan ook de nodige wenkbrauwen gefronst toen het door Explosieven Opruimingsdienst Defensie en marineduikers aangebrachte explosief tot ontploffing werd gebracht en enig effect uitbleef. Een verkenning door een duiker zorgde voor duidelijkheid. De 1800 kilo springstof bleek in de loop van 70 jaar uit de bom te zijn gelekt. Toch overheerste tevredenheid, een mogelijke bom is onschadelijke gemaakt. De nieuwe werkwijze bleek te werken en kan in de toekomst vaker worden toegepast.

Taken mijnendienst

De hoofdtaak van de mijnenjagers is mijnenvrij houden van de zee, de kustwateren en de havenmondingen. Wekelijks treffen vissers nog bommen en mijnen aan uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Mogelijk liggen er nog honderdduizenden onontplofte oorlogsprojectielen. Daarnaast beschermen ze maritieme eenheden in gebieden met mijnendreiging.