ZEBRAHAAI VERLIEST PARTNER EN BESLUIT ZICH DAN ZONDER SEKS VOORT TE PLANTEN
Wetenschappers zijn er voor het eerst getuige van geweest dat een haai de overstap maakt van seksuele naar aseksuele voortplanting.
Dat is te lezen in het blad Scientific Reports. Het onderzoek draait om de vrouwelijke haai Leonie. Zij leeft in het Reef HQ Aquarium en zette tot 2013 samen met een mannelijke zebradhaai verschillende jongen op de wereld. Aan die seksuele voortplanting kwam in 2013 echter een einde toen het mannetje en Leonie – in verband met ruimtetekort – uit elkaar werden gehaald en elk in een apart aquarium werden geplaatst.
Opgeslagen?
In 2016 legde Leonie drie eitjes. Bijzonder, aangezien ze al drie paarseizoenen op rij geen contact had gehad met haar partner. Onderzoekers keken er echter niet zo heel raar van op. Ze gingen ervan uit dat Leonie het sperma an haar partner een paar jaar had opgeslagen en nu pas had benut. Iets wat haaien wel vaker doen.
De cellen van Leonie
Maar toen onderzoekers zich over het DNA van de jonge haaitjes bogen, deden ze een opmerkelijke ontdekking. “We ontdekten dat zij (de jongen, red.) alleen cellen van Leonie hadden,” vertelt onderzoeker Christine Dudgeon. Leonie had dus geen opgeslagen sperma gebruikt om deze jongen op de wereld te zetten, maar de seksuele voortplanting ingeruild voor de aseksuele variant. En het is voor het eerst dat een haai dat onder de ogen van wetenschappers presteert.
Goed nieuws?
Het kan wel eens héél goed nieuws zijn, zo stellen de onderzoekers. Ze wijzen erop dat zebrahaaien het wereldwijd moeilijk hebben en momenteel zelfs als ‘bedreigd’ te boek staan. Leonie suggereert dat het voortplantingssysteem van de zebrahaai flexibeler is dan gedacht. En dat is goed nieuws, iets wat de bedreigde haaiensoort wel gebruiken kan. Maar: we moeten niet te vroeg juichen. “Lenoie paste zich aan haar omstandigheden aan,” stelt Dudgeon. “Wat wij nu willen weten, is: kan dit in het wild gebeuren en zoja, hoe vaak gebeurt het dan?”
De onderzoekers blijven Leonie en haar jongen ondertussen goed in de gaten houden. Ze zijn met name benieuwd hoe de jongen zich – wanneer ze eenmaal volwassen zijn – gaan voortplanten. Zouden ze in staat zijn om zich met een partner voort te planten of niet? “Wanneer generaties zich aseksueel voortplanten, verlies je genetische diversiteit, dus we zullen zien of deze jongen zich seksueel kunnen voortplanten.” Eén van de dochters van Leonie – voortgekomen uit geslachtsgemeenschap – is inmiddels ook – zonder ooit zelf aan seks te hebben gedaan – begonnen om zich aseksueel voort te planten.
